Horyzont w perspektywie – jak jego zmiana wpływa na odbiór rysunku

Horyzont to jedna z najważniejszych rzeczy w nauce rysunku. Dzięki niemy jesteśmy w stanie uzyskać przeróżne efekty na naszych pracach, np. podkreślić monumentalizm rysowanego budynku, albo pokazać jak dany obiekt współgra ze swoim otoczeniem. Jeśli jeszcze nie wiesz jak ustawić horyzont na kartce, żeby uzyskać super ciekawą pracę, to ten artykuł jest właśnie dla Ciebie!

Zacznijmy sobie od tego, czym właściwie jest horyzont. Według słownika języka polskiego PWN jest to linia, wzdłuż której niebo wydaje się stykać z powierzchnią ziemi. Jako definicja brzmi to ładnie, ale nam jako rysownikom nie za dużo to mówi, dla nas ważniejsza jest informacja, że horyzont to linia na wysokości naszego wzroku, kolokwialnie na wysokość naszych oczu.

Horyzont, a rodzaje perspektywy

Ustawienie horyzontu jest uzależnione od tego jakiego rodzaju perspektywy chcemy użyć. Nie możemy narysować miasta z lotu ptaka z nisko ustawioną linią horyzontu, ponieważ wtedy uzyskujemy sprzeczność. Nie możemy być jednocześnie nisko i lecieć na miastem. To jest pierwsza bardzo ważna zasada, o której uczymy się na kursie rysunku. Podobną, często spotykaną, niezgodnością jest ustawienie za wysoko linii widnokręgu w stosunku do tego miejsca, z którego rysujemy. Teraz opiszę to na własnym przykładzie. W trakcie mojej nauki rysunku ilustrowałam włoską uliczkę, byłam bardzo zadowolona z tej pracy, do pewnego momentu. Kiedy kończyłam cieniować, zorientowałam się, że głowy ludzi są na wysokości drugich pięter otaczających ich budynków. Wszystko przez to, że nie zadbałam o poprawne ustawienie jednej poziomej linii na samym początku rysowania. Niesamowite jak jedna, pierwsza kreska, którą stawiamy na arkuszu wpływa na odbiór skończonego rysunku.

Przydatne ćwiczenie

Świetnym ćwiczeniem na sprawdzenie co daje nam dane ustawienie horyzontu jest zrobienie kilku szkiców jednego obiektu z różnych ujęć. Można to robić już z konkretnymi przykładami, albo bardziej na ,,sucho”, czyli na geometrii. Po prawej stronie znajduje się tak zwana matryca sześcianów. Sześciościan foremny jest jedna z najbardziej podstawowych brył, należy do grona brył platońskich i bardzo ładnie możemy na nim zauważyć wszystkie niuanse wynikające z perspektywy. Jeśli teraz przeanalizujemy wspólnie co dzieje się z nasz prostopadłościanem w zależności od tego w jakiej odległości leży od linii horyzontu, to dojdziemy do kilku wniosków:

1. Wszystkie kostki, które widnokrąg przecina idealnie w połowie wyglądają dość płasko, wręcz nudno, straciły trochę swoją trójwymiarowość.
2. Im dalej od horyzont ustawimy nasze sześciany, tym lepiej je widać, szczególnie myślę tutaj o tych poniżej poziomu naszego wzroku. Zazwyczaj to co jest poniżej naszych oczu odbieramy jako coś bardzo małego. Nasz mózg automatycznie porównuje konkretny widok do najbardziej standardowego ułożenia ciała, czyli pozycji stojącej.
3. Obiekty ponad naszą głową wydają nam się większe, bardziej monumentalne/przytłaczające.

Co powoduje zmiana horyzontu?

Zmiana ustawienia horyzontu wpływa na nasze postrzeganie obiektu, na który patrzymy. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, jak wyglądają konkretne rzeczy w naszym otoczeniu. Czasami zmiana sposobu patrzenia na nie, zmienia również nasze myślenie o danym obiekcie. Wyobraźmy sobie wielką katedrę, stoimy przed nią i podnosimy głowy do góry, żeby objąć wzrokiem całą fasadę. Budynek wydaje nam się ogromny, monumentalny i może czasami trochę przytłaczający.

A teraz obróćmy tą sytuacje i pomyślmy o tym jakby wyglądał ten sam budynek widziany z helikoptera latającego nad miastem. Mimo, że dalej patrzymy na ten sam obiekt architektoniczny, to dostrzegamy inne jego cechy. Nagle świątynia stała się jednym z wielu budynków w tkance miejskiej, możemy obserwować jak działa na inne obiekty budowlane, czy jej obecność i rozmiar nie zaburzają układu ulic. Nie odczuwamy już za to przytłoczenia, nie dostrzegamy jak ogromna jest ta katedra.

Chciałabym tutaj jeszcze dodać jakiś przykład pośredni. Wyobraźmy sobie teraz, że znajdujemy się teraz na ostatnim piętrze kamienicy sąsiadującej z gmachem kościoła, jesteśmy gdzieś na wysokości dachów naw bocznych. Takie ustawienie jakie mamy teraz jest bardzo neutralne, chyba można nawet powiedzieć, że nudne. Ani nie widzimy ogromu budowli, ani jak obserwowany przez nas budynek funkcjonuje w mieście. Porównałabym tą sytuację do patrzenia na figurkę stojącą na szafce.

(tu dodam szkice, albo zdjęcia tego samego obiektu zrobione z różnej wysokości)

Jak wykorzystać ułożenie horyzontu do podkreślenia zamierzonego efektu rysunkowego?

Pamiętaj o tym żeby zanim zaczniesz rysować zastanowić się co chcesz przekazać swoim rysunkiem. Przeanalizuj jakiego efektu rysunkowego możesz użyć, żeby podkreślić swój przekaz.

Teraz część tego artykuły, w której dostaniesz ode mnie kilka tipów 🙂

• jeśli chcesz stworzyć monumentalny kadr, ustaw horyzont bardzo nisko, możesz też dodać perspektywę trzy zabiegową,
• jeśli chcesz pokazać jak rysowane przez Ciebie miejsce działa na człowieka, to ustaw horyzont na wysokości głów ludzi,
• jeśli chcesz pokazać jak dany obiekt działa ze swoim otoczeniem, możesz spróbować ustawić horyzont wysoko, perspektywa z lotu ptaka cechuje się szerokimi kadrami

Muszę tutaj jeszcze wspomnieć, że ułożenie horyzontu często narzuca odbiorcy jakiego rozmiaru jest konkretny obiekt. Najbardziej klasyczne to rysowanie prac z widoku stojącego człowieka, czyli widełek 1,5-2 metrów. Jeśli ustawimy widnokrąg za wysoko, czyli np. na wysokości 3 metrów to będzie to wyglądało jak błąd rysownika. Przy bawieniu się wysokością ustawienia horyzontu radzę dawać większe zmienne, nie podnosić go raczej o kilkadziesiąt centymetrów, tylko od razu o kilka metrów. Wtedy odbiorca naszej pracy będzie pewien, że to jest zabieg celowy.

Jak ułożenie horyzontu wpływa na odbiór rysunku – PODSUMOWANIE

Horyzont jest podstawową linią w rysunku, wszystko się nim opiera, zbiega się do punktów zbiegów, które na nim leżą. Jego ustawienie wpływa na wyraz jaki ma nasza praca, pomaga nam podkreślić nasz założenia jako rysowników. Dbanie o odpowiednie ułożenie linii horyzontu jest niezwykle ważne, ponieważ oprócz wartości, którą może wnieść do naszego rysunku, może również jego nieodpowiednie ustawienie zniszczyć nam prace, a tego przecież żaden twórca nie chce. Niech horyzont będzie z Wami.